Włókniaki są zmianami niegroźnymi, pojawiają się one w różnych miejscach na ciele, często zaobserwować można je również na powiekach i w okolicy oczu. Mimo, że zmiany te z medycznego punktu widzenia nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, to ich występowanie bywa dużym problem estetycznym dla pacjentów. Jak powstają włókniaki i czym są?

Zmiany na powiekach

Powieki są obszarem narażonym na występowanie różnego rodzaju zmian, są nimi m.in.:

• Gradówka (bolesna, wypukła zmiana powstała na skutek zablokowania ujść gruczołów łojowych);

• Kaszak (torbiel naskórkowy o jasnej barwie, spowodowany zastojem wydzieliny w gruczołach łojowych);

• Tłuszczaki (przybierające żółty odcień zmiany, spowodowane odkładaniem się złogów tłuszczowych w okolicy powiek);

• Kępki żółte (zmiany o żółtym, pomarańczowym a nawet brązowym zabarwieniu, powstają na skutek odkładania się cholesterolu);

• Brodawki (nazywane kurzajkami zmiany, będące wynikiem zakażenia wirusowego HPV);

• Włókniaki (zmiany w kolorze cielistym, powstają na skutek zwłóknienia skóry)

Czym są włókniaki?

Włókniaki występować mogą w dwóch formach:

• Twarde (łac. fibroma durum)

• Miękkie (łac. Fibroma molle)

Są to zmiany skórne, należące do grupy nowotworów o charakterze niezłośliwym. Mimo, iż w teorii z czasem włókniki mogą stać się nowotworami złośliwymi, to w rzeczywistości dzieje się tak niezwykle rzadko. Należy jednak pamiętać o regularnych badaniach i regularnej obserwacji zmian.

Włókniaki twarde przybierają postać twardej grudki podskórnej, która wyczuwalna jest po dotknięciu. Zmiany zazwyczaj są nieduże, ich średnia wielkość nie przekracza zazwyczaj 1cm. Ten typ włókniaków charakteryzuje się podniesioną liczbą fibrocytów w skórze właściwej. Włókniaki zawierać mogą również mikrofagi oraz inne komórki zapalne, w trakcie ich wzrostu na skórze pojawić może się rozrost mieszków włosowych, rozrost naskórka, a także melanocytów. Zmiany pojawiają się na skórze zazwyczaj pojedynczo, jednak zdarza się tak, że ich rozsiew na skórze jest większy. Włókniaki pojawić mogą się u pacjentów w różnym wieku, niezależnie od płci, grupą szczególnie narażoną na występowanie zmian są jednak kobiety w wieku pomiędzy 20 a 40 rokiem życia.

Włókniaki miękkie są zmianami o zabarwieniu skóry, przybierają one kształt miękkiego guzka, są one ukrwione, lecz pozbawionego unerwienia. Włókniaki miękkie zbudowane są z luźno połączonej włóknistej tkanki łącznej, przybierać mogą one następujące formy:

• Mała grudka o nieregularnym kształcie, w wyniku luźnego splotu włókien, skóra w okolicy zmiany może być pomarszczona.

• Zmiana nitkowata, przypominająca ziarenko piasku zawieszone na kawałku cienkiej skóry, nie dłuższym niż 5 mm.

• Duża zmiana zawieszona na skórze, przypominająca woreczek.

Ryzyko pojawienia się włókniaków wzrasta wraz z wiekiem, szacuje się, że około 25% populacji boryka się z problemem pojawiających się zmian tego typu.

Zmiany pojawiające się na powiekach, to najczęściej włókniaki miękkie o niedużym rozmiarze (nie przekraczającym kilku milimetrów), na pozostałych częściach ciała zmiany mogą być znacznie większe.

Przyczyny powstawania włókniaków

Mimo ogromnego postępu medycyny oraz metod diagnostycznych, dokładne przyczyny powstawania włókniaków, nie zostały dotąd przedstawione.

Niewątpliwie przyczyny powstawania włókniaków mogą być różne. Zarówno aspekt genetyczny jak i styl życia oraz uwarunkowania organizmu, mogą przekładać się na predyspozycję do powstawania zmian. Najczęściej powstawanie włókniaków zaobserwować można u osób:

• Osób z nadwagą lub otyłością,

• Osób po czterdziestym roku życia,

• U osób chorujących na cukrzycę,

• U nosicieli wirusa HIV,

• U osób z zaburzeniami hormonalnymi,

• U osób borykających się z zaburzeniami układu immunologicznego

Zmiany pojawiają się często u kobiet w ciąży, co może mieć związek z zaburzeniami gospodarki hormonalnej. Poza tym, czynnikami mogącymi wpływać na pojawianie się włókniaków, są:

• Niewłaściwa dieta,

• Brak odpowiedniej higieny i pielęgnacji skóry,

• Częste stany zapalne skóry oraz infekcje,

• Zbyt duże nagrzewanie, a także ochładzanie danego obszaru skóry,

• Niezabezpieczanie skóry przed promieniowaniem UV,

• Nadmierna potliwość,

Czy włókniaki przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu?

Jak zgłaszają pacjenci zmiany włókniakowe stanowią głównie problem wizualny w codziennym funkcjonowaniu. Nieestetyczne zmiany w okolicy powiek, zaburzają proporcję oka, a także utrudniają pełne otwieranie oczu. Zdarza się, że duże włókniaki ulokowane w okolicy powieki, zawężają pole widzenia oraz podrażniają gałkę oczną.

Włókniaki mogą przeszkadzać również na pewnych etapach pielęgnacji, wpływają na przesuwanie się płatków pod oczy oraz uniemożliwiają skuteczny masaż w okolicy oczu.

Duże zmiany na powiekach, przeszkadzają również podczas wykonywania makijażu.

Czy włókniaki są zagrożeniem dla zdrowia?

Mimo, że włókniki należą do zmian nowotworowych, to ich charakter jest łagodny. Włókniaki występują najczęściej pojedynczo, niekiedy zdarzają się rozrosty zmian, jednak nie należy obawiać się przerzutów na inne partie ciała.

W przypadku zaobserwowania nieprawidłowości, takich jak: zbyt szybki wzrost zmiany, rozsianie zmian w obrębie powieki, należy skonsultować się z lekarzem, celem diagnozy oraz usunięcia zmian. Gdyż opisane powyżej nieprawidłowości związane ze wzrostem zmiany mogą stwarzać ryzyko zezłośliwienia włókniaka.

Jakie zmiany należy skonsultować z lekarzem?

Włókniaki, są zmianami raczej niegroźnymi, nie wymagającymi szybkiego usunięcia. Zazwyczaj zabiegowi usunięcia poddają się pacjenci, dla których włókniaki stanowią problem natury wizualnej/estetycznej. Warto jednak pamiętać, ze zmiany skórne bywają podobne. Z pozoru przypominające włókniaki zmiany, mogą okazać się innego rodzaju zmianami złośliwymi, których usunięcie zalecone może zostać przez specjalistę.

Nagłe pojawienie się zmiany, należy skonsultować z lekarzem dermatologiem. Już po wstępnym obejrzeniu zmiany, dermatolog jest w stanie ocenić jej charakter i typ. W razie wątpliwości zlecone mogą zostać badania histopatologiczne.

Metody usunięcia włókniaków na powiece

Włókniaki są zmianami stałymi, a więc nie ustępują samoistnie jak inne zmiany skórne. Aby pozbyć się włókniaków, należy usunąć się za pomocą jednej z przedstawionych metod.

Wszystkie z wymienionych metod są nieinwazyjne:

• Elektrokoagulacja, to jedna z najczęściej stosowanych obecnie metod usuwania włókników powieki. Za pomocą urządzenia wyposażonego w elektrodę- emitującą prąd elektryczny, zmiana poddawana jest elektrokoagulacji. W wyniku zabiegu, aktywne komórki znajdujące się wewnątrz włókniaka obumierają. Zmiana zamienia się w strupek, który po czasie samoistnie odpada.

• Laseroterapia, metoda ta polega na oddziaływaniu na zmianę za pomocą wiązki lasera. Wiązka lasera pozwala na szybkie i skuteczne usunięcie zmiany w całości, bez nadmiernego uszkodzenia naskórka.

• Krioterapia, inaczej wymrażanie, polega na stałym wymrażaniu zmiany na powiece ciekłym azotem. W wyniku bardzo niskiej temperatury, zmiana zostaje uszkodzona, a w jej miejsce pojawia się pęcherzyk. Krioterapię w przypadku włókniaków, należy kilkukrotnie powtórzyć.

• Łyżeczkowanie, to metoda z której obecnie korzysta niewielu specjalistów. Metoda polega na wycięciu zmiany wraz z marginesem skóry właściwej. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu, a rana na skutek przerwania ciągłości skóry, musi zostać zabezpieczona szwami. Metoda ta traci na popularności, gdyż wymaga długiego okresu gojenia, a także pozostawia blizny, które wyglądają nieestetycznie w okolicy powiek.

Ile trwa zabieg usunięcia włókniaków?

W zależności od metody zabieg trwać może od kilkunastu do kilkudziesięciu minut (30min). Czas trwania zabiegu zależny jest również od ilości zmian, a także ich wielkości, precyzyjny czas zabiegu określić może jedynie lekarz po wcześniejszych oględzinach zmian.

Wskazania do zabiegu:

Jeżeli nie istnieje podejrzenie zezłośliwienia zmiany, to z medycznego punktu widzenia jej usunięcie nie jest konieczne. Usunięcie zmiany wykonywane jest najczęściej w oparciu o negatywne odczucia pacjenta takie jak:

• Nieestetyczny wygląd zmiany,

• Utrudnienie widzenia,

• Zawężenie pola widzenia,

• Dyskomfort podczas mrugania,

Przeciwskazania do zabiegu:

W zależności od wyboru metody usunięcia, przeciwskazania do zabiegu mogą być różne. W przypadku laseroterapii, krioterapii oraz elektrokoagulacji, przeciwskazaniami mogą być: stany zapalne skóry, ciąża lub karmienie piersią, a także problemy okulistyczne. W przypadku osób z wszczepionym rozrusznikiem serca nie zaleca się stosowania elektrokoagulacji, przez wzgląd na emisję prądu. Najczęściej wymienianymi przeciwskazaniami, są jednak te związane z zabiegiem chirurgicznym, są nimi:

• Skłonność do bliznowacenia,

• Zaburzenia krzepliwości krwi,

• Infekcje skórne,

• Ciąża oraz okres laktacji,

• Cukrzyca i inne choroby układu immunologicznego.