Jednym z naturalnych zjawisk fizjologicznych jest wydzielanie potu. Autonomiczny układ nerwowy w sposób kontrolowany wydziela pot, aby regulować temperaturę ciała. Nadpotliwość jest skrajnym przypadkiem, gdzie ilość wydzielanych produktów przemiany materii jest znacznie wyższa niż potrzeby organizmu związanych z termoregulacją. Szacuje się, że 1- 3% populacji cierpi na Nadpotliwość (hiperhydrozę).
Terapia skierowana do osób borykających się z problemem nadpotliwości zależna jest od rodzaju schorzenia, a także jego objawów oraz przyczyn. Leczenie ma na celu zmniejszenie nadpotliwości i polepszenie jakości życia pacjentów.
Czym jest nadpotliwość?
Nadpotliwość jest problemem, z którym borykają się kobiety i mężczyźni. Jest to przewlekłe schorzenie objawiające się nadmiernym wydzielaniem potu z organizmu, przekraczającym normy potrzebne do utrzymania odpowiedniej temperatury ciała.
Gruczoły potowe, które odpowiadają za produkcję substancji tzw. potu podzielić można na ekrynowe i apokrynowe. Gruczoły ekrynowe są jednymi z najistotniejszych mechanizmów odpowiadających za termoregulację organizmu. W wyniku impulsu pochodzącego z mózgu, który dociera do układu współczulnego rdzenia kręgowego a stamtąd trafia do gruczołów potowych ekranowych- powstaje wydzielanie potu. Gruczoły ekrynowe rozmieszczone są na całej powierzchni ciała poza przewodami słuchowymi zewnętrznymi, wargami oraz miejscami intymnymi. Największą ich ilość zaobserwować można na dłoniach stopach oraz pod pachami. Szacuje się, że ilość gruczołów potowych ekrynowych na ciele to około 4-5 milionów. Gruczoły apokrynowe zapachowe są nieco większe niż gruczoły ekrynowe, znajdują się one m.in. u dołu pach, w okolicy odbytu, krocza oraz brodawek sutkowych.
Przewody gruczołów apokrynowych uchodzą do pochewki włosa, ich wydzielina jest gęsta, lepka, posiada białą barwę. Gruczoły apokrynowe uaktywniają się najczęściej w sytuacjach stresowych, emocjonalnych lub pobudzających adrenalinę. Mimo iż pot wydzielany przez gruczoły apokrynowe jest bezwonny to w połączeniu z innymi substancjami organizmu takimi jak: wolne kwasy tłuszczowe oraz trójglicerydy, zaczyna wydzielać nieprzyjemny zapach. Gruczoły apokrynowe nie odgrywają kluczowej roli funkcjonowaniu organizmu- gdyż nie biorą udziału w jego termoregulacji. Nie są one również uznawane za bezpośredni czynnik wpływający na występowanie nadpotliwości.
Skutki nadpotliwości:
Pot w chemicznego punktu widzenia jest połączeniem roztworu wodnego jonów oraz niewielkiej ilości mocznika. Pot ekranowy jest bezwonny i przeźroczysty w porównaniu do potu apokrynowego, którego zarówno kolor jak i zapach wpływa negatywnie na nasze samopoczucie.
U osób z nadpotliwością stymulacja wydzielania potu jest tak intensywna, że organizm może produkować nawet 12l. potu na dobę. Badania pokazały, że organizm osoby borykającej się z problemem nadpotliwości w trakcie godziny może wyprodukować nawet 3l. potu. Hiperhydroza jest schorzeniem, które może znacznie wpływać na jakość życia, ograniczać aktywność zarówno społeczną, zawodową jak i towarzyską. Niestety większość osób borykających się z hyperhydrozą ma obniżoną samoocenę (ponad 70%), a niewiele mniej, bo 50% ma pierwsze objawy depresji.
Nadpotliwość może również prowadzić do innych zaburzeń a także wpływać na zaostrzenie występujących w organizmie stanów chorobowych takich jak np. łuszczyca. Nadpotliwość miejscowa połączona z uszkodzeniem skóry może powodzić do licznych infekcje, stanów zapalnych, alergii, a nawet grzybicy skóry.
Rodzaje nadpotliwości:
Nadmierna potliwość kliniczna dzieli się na dwa główne typy: pierwotną i wtórną- w zależności od jej przyczyny, oraz na ogniskową i uogólnioną- biorąc pod uwagę zasięg występowania. Hiperhydroza pierwotna często ma charakter idiopatyczny, podczas gdy nadpotliwość wtórna związana jest z występowaniem innych chorób. Za najczęstsze przyczyny nadpotliwości wtórnej uznaje się negatywny wpływ medykamentów stosowanych w leczeniu innych schorzeń organizmu. W przypadku pacjentów z pierwotną nadpotliwością najczęściej obserwuje się hiperhydrozę ogniskową, która jest symetryczna i obustronna, zazwyczaj diagnozowana jest ona u osób w wieku 14–25 lat. Około 50% przypadków dotyczy potliwości w okolicy pach, 30% – dłoni i stóp. Rzadziej występuje uogólniona forma pierwotnej nadpotliwości. Ponadto u około 50% pacjentów można zauważyć dziedziczenie schorzenia i zachorowania u większej ilości członków rodziny.
Przyczyny pierwotnej nadpotliwości nie zostały jeszcze w pełni odkryte, a mechanizmy jej powstawania i rozwoju pozostają niejasne. W badaniach wskazuje się na silny związek między nadpotliwością a zwiększoną aktywnością współczulnego układu nerwowego. Szczególną uwagę zwraca się na rolę acetylocholiny jako neuromediatora między zakończeniami nerwowymi a gruczołami ekrynowymi.
Jednakże histologiczne badania nadczynnych gruczołów potowych nie wykazują rażących różnic względem normy.
Przyczyny:
Przyczyny nadpotliwości mogą być bardzo różne. W przypadku nadpotliwości pierwotnej (hyperhidrosis primaria) największe znaczenie mają zdecydowanie czynniki genetyczne. Początki choroby zaobserwować można już w okresie dojrzewania, wraz z biegiem lat choroba rozwija się. Z kolei nadpotliwość wtórna (hyperhidrosis secundaria) wywołana może być przez wiele czynników, występujących samoistnie.
Nadpotliwość wtórna dzieli się na formę uogólnioną i miejscową, a jej źródła mogą obejmować m.in.:
ostre choroby gorączkowe (np. infekcje)
nowotwory (takie jak chłoniaki)
stany fizjologiczne (np. ciąża, menopauza)
niewydolność serca
zaburzenia endokrynologiczne (np. nadczynność tarczycy, nadczynność przysadki mózgowej, cukrzyca, guz chromochłonny nadnerczy, zespół rakowiaka, guz wydzielający hormon wzrostu)
farmakoterapia
Jednym z możliwych powodów nadpotliwości jest wspomniana farmakoterapia, która obejmuje stosowanie niektórych grup leków, w tym:
leków przeciwbólowych (np. morfina, naproksen, tramadol),
leków przeciwdepresyjnych (w tym selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny oraz trójcykliczne leki przeciwdepresyjne),
antybiotyków i leków przeciwwirusowych (np. cyprofloksacyna, acyklowir, moksyfloksacyna, telitromycyna),
leków dermatologicznych (takich jak glikokortykosteroidy miejscowe, lidokaina, siarczek selenu),
leków kardiologicznych (np. benazepryl, karwedilol, doksazosyna, enalapryl, losartan, metoprolol, propafenon, werapamil),
leków hormonalnych/endokrynologicznych (np. insulina, lewotyroksyna, prednizolon, somatotropina, testosteron, wazopresyna).
Przyczyną lokalnej nadpotliwości mogą być również uszkodzenia układu nerwowego, takie jak neuropatia cukrzycowa. Nadpotliwość objawy:
Nadmierne wydzielanie potu występuje głównie w skupiskach gruczołów ekrynowych (gruczołów potowych), należą do nich: dłonie, stopy, pachy oraz twarz.
W przypadku nadpotliwości rąk, zaobserwować można zmianę koloru skóry na mocno różowy a nawet czerwony, dłonie w wyniku termoregulacji mimo zmiany koloru, pozostają chłodne. Naskórek w wyniku nadpotliwości może ulegać jednak maceracji, mogą powstawać również obrzęki.
Osoby cierpiące na nadpotliwość w okolicach pach szybko produkują dużą ilość potu, który spływa po skórze, wsiąka w ubrania i wpływa na ich odbarwianie. U osób z nadpotliwością w okolicach pach na skórze często pojawia się biała poświata (powstała na skutek wytrącenia soli z roztworu wodnego) - taki stan zwiększa ryzyko maceracji oraz problemów zapalnych.
W przypadku hiperhydrozy stóp ryzyko maceracji i jej powikłań jest jeszcze wyższe. Pacjenci często odczuwają ból oraz doświadczają nawracających infekcji bakteryjnych i/lub grzybiczych. Ten typ nadpotliwości często wiąże się z bardzo nieprzyjemnym zapachem, który przenosi się na obuwie.
Diagnoza nadpotliwości:
Diagnoza pod kątem nadpotliwości zalecana jest w przypadku, gdy wydzielanie potu jest zjawiskiem stałym (nieprzemijającym), a wydzielina produkowana przez organizm jest gęsta oraz ma nieprzyjemny, drażliwy zapach. Zgodnie z zaleceniami Canadian Hyperhidrosis Advisory Committee, pierwotna nadpotliwość może być zdiagnozowana u pacjentów, u których objawy utrzymują się co najmniej przez 6 miesięcy oraz spełnione są co najmniej 4 z następujących kryteriów:
lokalizacja w obszarach o wysokiej koncentracji gruczołów ekrynowych (pachy, dłonie, stopy, twarz); - występowanie obustronne i symetryczne;
brak objawów w trakcie snu;
przynajmniej jeden epizod tygodniowo;
początek przed 25. rokiem życia;
pozytywny wywiad rodzinny;
zakłócanie codziennej aktywności.
W procesie diagnostycznym ważne jest określenie typu nadpotliwości (pierwotnej lub wtórnej), ta pierwsza występuje znacznie częściej, dlatego jej diagnoza jest szybsza i nieco łatwiejsza. W przypadku podejrzenia wtórnej hiperhydrozy często konieczne są dodatkowe badania laboratoryjne.
Rozpoznanie nadpotliwości opiera się głównie na badaniu klinicznym i dokładnym wywiadzie medycznym. Zastosowana może zostać również skala HDSS (Hyperhidrosis Disease Severity Scale), oceniająca poziom nadpotliwości.
1. Pocenie jest niewidoczne i nie wpływa na codzienną aktywność – 1 pkt
2. Pocenie tolerowane, czasami zaburza codzienną aktywność – 2 pkt
3. Pocenie na granicy tolerancji, często zakłóca codzienną aktywność – 3 pkt
4. Pocenie nietolerowane, stale zaburza codzienną aktywność – 4 pkt
Wynik 3 lub 4 wskazuje na ciężką nadpotliwość, podczas gdy wynik 1–2 oznacza nadpotliwość lekką lub umiarkowaną.
Skalę HDSS można połączyć z metodą grawimetryczną, w której ważona jest bibułka testowa przed i po 10 minutach absorpcji potu. Pomiary wykonuje się na wadze analitycznej w ściśle określonych warunkach: o tej samej porze, w temperaturze 22–24°C i wilgotności względnej 40–60%. Granicę między stanem fizjologicznym a nadmierną potliwością stanowi wydzielanie potu przez gruczoły w dołach pachowych i dłoni w ilości 100 mg/5 min.
W procesie diagnozowania i leczenia pomocny może być tzw. test Minora, który pozwala na precyzyjne określenie obszaru nadpotliwości. Skórę najpierw pokrywa się jodyną lub roztworem betadyny, a po wyschnięciu dany obszar posypuje się skrobią (na przykład mąką ziemniaczaną). Miejsca, gdzie występuje nadmierne wydzielanie potu, stają się wyraźnie ciemniejsze, uzyskując kolor brunatno-fioletowy (prawie czarny).
Leczenie nadpotliwości:
Leczenie nadpotliwości opiera się głównie na eliminowaniu problemu nadmiernego wydzielania potu. W przypadku pacjentów cierpiących na wtórną hiperhydrozę, kluczowe jest zidentyfikowanie i leczenie pierwotnej przyczyny choroby, powodującej nadpotliwość. W tym przypadku pacjentom zaleca się wdrożenie silniejszej terapii lub zmianę przyjmowanych dotychczas leków (mogących mieć negatywny wpływ na wydzielanie potu).
Leczenie nadpotliwości zazwyczaj ma charakter objawowy i obejmuje leczenie miejscowe, ogólne oraz zabiegowe. Metody zabiegowe są zazwyczaj stosowane u pacjentów, u których inne metody leczenia okazały się nieefektywne.
Preparaty miejscowe są preferowaną formą terapii nadpotliwości przez wielu pacjentów. Substancją bazową są w nich sole glinu, które sprawdzają się w leczeniu potliwości pach i dłoni.
Wśród środków do stosowania miejscowego, wymienić można leki antycholinergiczne, takie jak 2% glikopirolan, który zmniejsza potliwość poprzez wiązanie się z receptorami muskarynowymi, co znajduje zastosowanie w nadmiernym poceniu się twarzy. Krem z glikopirolanem o stężeniu 0,5% bywa stosowany u pacjentów z wtórną hiperhydrozą wynikającą z cukrzycy, natomiast 2–5% roztwór kwasu taninowego jest polecany dla osób z nadpotliwością dłoni i stóp.
Jeżeli miejscowe metody leczenia nie przynoszą rezultatów, rozważyć można leczenie ogólne, w tym stosowanie leków antycholinergicznych, takich jak glikopirolan, oksybutynina czy bromek metanteliny.
Pacjentom, których hiperhydroza jest związana z lękiem i fobią społeczną, zaleca się również przyjmowanie leków beta- adrenolitycznych.
Badania wskazują na skuteczności doustnych leków antycholinergicznych, jednak ich zastosowanie jest ograniczone przez szereg działań niepożądanych, takich jak problemy z widzeniem, trudności w oddawaniu moczu, zawroty głowy, tachykardię, suchość w jamie ustnej oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Zabiegi:
Nadpotliwość to stan, w którym gruczoły potowe wydzielają nadmiar potu, co może powodować dyskomfort i problemy estetyczne. Istnieje kilka metod leczenia nadpotliwości, w tym zabiegi medyczne.
Oto trzy popularne zabiegi stosowane w leczeniu nadpotliwości:
Toksyna botulinowa typu A jest wstrzykiwana w miejsca, w których występuje nadpotliwość (najczęściej w dłonie, stopy, pachy). Toksyna blokuje sygnały nerwowe, które stymulują gruczoły potowe, co prowadzi do zmniejszenia wydzielania potu.
Efekty zabiegu pojawiają się zazwyczaj po kilku dniach i mogą utrzymywać się od 6 do 12 miesięcy. Zabieg jest stosunkowo szybki i mało inwazyjny, a jego efekty są zazwyczaj zadowalające dla pacjentów
2. Jontoforeza
Jontoforeza to metoda polegająca na zastosowaniu prądu elektrycznego, w zwalczaniu nadpotliwości dłoni i stóp. Podczas zabiegu pacjent moczy dłonie lub stopy w wodzie, a następnie zwykle przez 20-30 minut poddaje się działaniu prądu o niskim stężeniu.
Jontoforeza może zmniejszyć wydzielanie potu na okres kilku tygodni do kilku miesięcy. Metoda ta wymaga kilku sesji, aby uzyskać zadowalające rezultaty, a następnie powtarzania zabiegów, aby efekty były długotrwałe.
3. Leczenie chirurgiczne (sympatektomia)
Sympatektomia to chirurgiczny zabieg, w którym przerywa się nerwy odpowiedzialne za wydzielanie potu w określonych obszarach ciała (najczęściej pachach, dłoniach lub twarzy). Jest to bardziej inwazyjna metoda i przeprowadza się ją w znieczuleniu ogólnym.
Zabieg może prowadzić do znaczącego zmniejszenia nadpotliwości w wybranym obszarze ciała, jednak wiąże się z ryzykiem powikłań, takich jak nadmierna potliwość w innych miejscach ciała (tzw. sweating compensatory). Efekty są jednak zazwyczaj trwałe i bardzo widoczne.
NADZÓR MERYTORYCZNY - SPECJALIŚCI WYKONUJĄCY ZABIEGI W ESTETIC OPTIMA:
Comentarios