Włókniaki to łagodne zmiany skórne, które mogą pojawiać się w różnych miejscach na ciele – w tym także na powiekach i w okolicach oczu. Chociaż z medycznego punktu widzenia nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, ich obecność bywa poważnym problemem estetycznym dla wielu pacjentów.

Jak powstają włókniaki? Czym dokładnie są? Jak skutecznie je usuwać?

Zmiany skórne w okolicy powiek

Powieki to szczególnie delikatny obszar twarzy, który jest narażony na powstawanie różnych zmian skórnych. Do najczęściej występujących należą m.in.:

• Gradówka – bolesna, wypukła zmiana powstająca wskutek zablokowania ujść gruczołów łojowych

• Kaszak – torbiel naskórkowy o jasnej barwie, będący efektem zastoju wydzieliny w gruczołach łojowych

• Tłuszczaki – żółtawe zmiany wynikające z odkładania się złogów tłuszczowych w obrębie powiek

• Kępki żółte – zmiany o barwie żółtej, pomarańczowej lub nawet brązowej, powstające w wyniku odkładania cholesterolu

• Brodawki – potocznie nazywane kurzajkami, będące efektem zakażenia wirusem HPV

• Włókniaki – cieliste zmiany skórne, które powstają w wyniku zwłóknienia skóry

Czym są włókniaki?

Włókniaki występować mogą w dwóch formach:

• Twarde (łac. fibroma durum)

• Miękkie (łac. Fibroma molle)

Są to zmiany skórne zaliczane do łagodnych nowotworów. Teoretycznie mogą z czasem zezłośliwieć, jednak w praktyce zdarza się to niezwykle rzadko.

Mimo to ważne jest regularne obserwowanie zmian skórnych oraz wykonywanie okresowych badań dermatologicznych

Włókniaki twarde

Występują w postaci twardych grudek podskórnych, które są wyczuwalne przy dotyku. Zwykle są niewielkie – ich średnica rzadko przekracza 1 cm.Charakteryzują się zwiększoną liczbą fibrocytów w skórze właściwej. Włókniaki mogą również zawierać makrofagi i inne komórki zapalne. W trakcie wzrostu mogą towarzyszyć im:

• rozrost mieszków włosowych,

• pogrubienie naskórka,

• zwiększona liczba melanocytów.

  
  

Zmiany te pojawiają się zazwyczaj pojedynczo, choć w niektórych przypadkach może wystąpić ich większy rozsiew. Włókniaki mogą dotyczyć osób w każdym wieku i niezależnie od płci, jednak szczególnie często występują u kobiet w wieku 20–40 lat.

Włókniaki miękkie

To zmiany barwy skóry, które przybierają formę miękkiego guzka. Są ukrwione, lecz pozbawione unerwienia. Ich struktura oparta jest na luźnej tkance łącznej włóknistej, a ich wygląd może przyjmować różne formy:

• niewielka grudka o nieregularnym kształcie; skóra wokół może być pomarszczona;

• nitkowata zmiana przypominająca ziarenko piasku na cienkim fragmencie skóry (do 5 mm);

• duża, miękka zmiana zawieszona na skórze, przypominająca mały woreczek.

  
  

Ryzyko pojawienia się włókniaków rośnie z wiekiem – szacuje się, że około 25% populacji zmaga się z tym problemem.W przypadku powiek dominują włókniaki miękkie, zwykle o niewielkich rozmiarach (do kilku milimetrów). W innych partiach ciała zmiany te mogą osiągać znacznie większe rozmiary.

-

Przyczyny powstawania włókniaków

Mimo ogromnego postępu medycyny oraz metod diagnostycznych, dokładne przyczyny powstawania włókniaków, nie zostały dotąd przedstawione.

Niewątpliwie przyczyny powstawania włókniaków mogą być różne. Zarówno aspekt genetyczny jak i styl życia oraz uwarunkowania organizmu, mogą przekładać się na predyspozycję do powstawania zmian. Najczęściej powstawanie włókniaków zaobserwować można u osób:

• Osób z nadwagą lub otyłością,

• Osób po czterdziestym roku życia,

• U osób chorujących na cukrzycę,

• U nosicieli wirusa HIV,

• U osób z zaburzeniami hormonalnymi,

• U osób borykających się z zaburzeniami układu immunologicznego

Zmiany pojawiają się często u kobiet w ciąży, co może mieć związek z zaburzeniami gospodarki hormonalnej. Poza tym, czynnikami mogącymi wpływać na pojawianie się włókniaków, są:

• Niewłaściwa dieta,

• Brak odpowiedniej higieny i pielęgnacji skóry,

• Częste stany zapalne skóry oraz infekcje,

• Zbyt duże nagrzewanie, a także ochładzanie danego obszaru skóry,

• Niezabezpieczanie skóry przed promieniowaniem UV,

• Nadmierna potliwość,

Czy włókniaki przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu?

Jak zgłaszają pacjenci zmiany włókniakowe stanowią głównie problem wizualny w codziennym funkcjonowaniu. Nieestetyczne zmiany w okolicy powiek, zaburzają proporcję oka, a także utrudniają pełne otwieranie oczu. Zdarza się, że duże włókniaki ulokowane w okolicy powieki, zawężają pole widzenia oraz podrażniają gałkę oczną.

Włókniaki mogą przeszkadzać również na pewnych etapach pielęgnacji, wpływają na przesuwanie się płatków pod oczy oraz uniemożliwiają skuteczny masaż w okolicy oczu.

Duże zmiany na powiekach, przeszkadzają również podczas wykonywania makijażu.

Czy włókniaki są zagrożeniem dla zdrowia?

Mimo, że włókniki należą do zmian nowotworowych, to ich charakter jest łagodny. Włókniaki występują najczęściej pojedynczo, niekiedy zdarzają się rozrosty zmian, jednak nie należy obawiać się przerzutów na inne partie ciała.

W przypadku zaobserwowania nieprawidłowości, takich jak: zbyt szybki wzrost zmiany, rozsianie zmian w obrębie powieki, należy skonsultować się z lekarzem, celem diagnozy oraz usunięcia zmian. Gdyż opisane powyżej nieprawidłowości związane ze wzrostem zmiany mogą stwarzać ryzyko zezłośliwienia włókniaka.

Jakie zmiany należy skonsultować z lekarzem?

Włókniaki, są zmianami raczej niegroźnymi, nie wymagającymi szybkiego usunięcia. Zazwyczaj zabiegowi usunięcia poddają się pacjenci, dla których włókniaki stanowią problem natury wizualnej/estetycznej. Warto jednak pamiętać, ze zmiany skórne bywają podobne. Z pozoru przypominające włókniaki zmiany, mogą okazać się innego rodzaju zmianami złośliwymi, których usunięcie zalecone może zostać przez specjalistę.

Nagłe pojawienie się zmiany, należy skonsultować z lekarzem dermatologiem. Już po wstępnym obejrzeniu zmiany, dermatolog jest w stanie ocenić jej charakter i typ. W razie wątpliwości zlecone mogą zostać badania histopatologiczne.

Metody usunięcia włókniaków na powiece

Włókniaki są zmianami stałymi, a więc nie ustępują samoistnie jak inne zmiany skórne. Aby pozbyć się włókniaków, należy usunąć się za pomocą jednej z przedstawionych metod.

Wszystkie z wymienionych metod są nieinwazyjne:

• Elektrokoagulacja, to jedna z najczęściej stosowanych obecnie metod usuwania włókników powieki. Za pomocą urządzenia wyposażonego w elektrodę- emitującą prąd elektryczny, zmiana poddawana jest elektrokoagulacji. W wyniku zabiegu, aktywne komórki znajdujące się wewnątrz włókniaka obumierają. Zmiana zamienia się w strupek, który po czasie samoistnie odpada.

• Laseroterapia, metoda ta polega na oddziaływaniu na zmianę za pomocą wiązki lasera. Wiązka lasera pozwala na szybkie i skuteczne usunięcie zmiany w całości, bez nadmiernego uszkodzenia naskórka.

• Krioterapia, inaczej wymrażanie, polega na stałym wymrażaniu zmiany na powiece ciekłym azotem. W wyniku bardzo niskiej temperatury, zmiana zostaje uszkodzona, a w jej miejsce pojawia się pęcherzyk. Krioterapię w przypadku włókniaków, należy kilkukrotnie powtórzyć.

• Łyżeczkowanie, to metoda z której obecnie korzysta niewielu specjalistów. Metoda polega na wycięciu zmiany wraz z marginesem skóry właściwej. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu, a rana na skutek przerwania ciągłości skóry, musi zostać zabezpieczona szwami. Metoda ta traci na popularności, gdyż wymaga długiego okresu gojenia, a także pozostawia blizny, które wyglądają nieestetycznie w okolicy powiek.

Ile trwa zabieg usunięcia włókniaków?

W zależności od metody zabieg trwać może od kilkunastu do kilkudziesięciu minut (30min). Czas trwania zabiegu zależny jest również od ilości zmian, a także ich wielkości, precyzyjny czas zabiegu określić może jedynie lekarz po wcześniejszych oględzinach zmian.

Wskazania do zabiegu:

Jeżeli nie istnieje podejrzenie zezłośliwienia zmiany, to z medycznego punktu widzenia jej usunięcie nie jest konieczne. Usunięcie zmiany wykonywane jest najczęściej w oparciu o negatywne odczucia pacjenta takie jak:

• Nieestetyczny wygląd zmiany,

• Utrudnienie widzenia,

• Zawężenie pola widzenia,

• Dyskomfort podczas mrugania,

Przeciwskazania do zabiegu:

W zależności od wyboru metody usunięcia, przeciwskazania do zabiegu mogą być różne. W przypadku laseroterapii, krioterapii oraz elektrokoagulacji, przeciwskazaniami mogą być: stany zapalne skóry, ciąża lub karmienie piersią, a także problemy okulistyczne. W przypadku osób z wszczepionym rozrusznikiem serca nie zaleca się stosowania elektrokoagulacji, przez wzgląd na emisję prądu. Najczęściej wymienianymi przeciwskazaniami, są jednak te związane z zabiegiem chirurgicznym, są nimi:

• Skłonność do bliznowacenia,

• Zaburzenia krzepliwości krwi,

• Infekcje skórne,

• Ciąża oraz okres laktacji,

• Cukrzyca i inne choroby układu immunologicznego.